روستای قلعه قافه (بالا و پایین) از توابع بخش مركزی شهرستان مینودشت، با مختصات جغرافیایی 55 درجه و 29 دقیقه طول شرقی و 37 درجه و 3 دقیقه عرض شمالی، در 35 كیلومتری جنوب شرقی شهر مینودشت و 135 كیلومتری شهر گرگان قرار دارد.

ایـن روسـتا، در محدوده‌ای كوهستانی استقرار یافته و از اطراف به كوه‌های آرام ذوالفقار در غرب، كوه كمر در شمال و كوه‌های گاورلی، اینجه سو و نرمدار محدود می‌شود. رودخانه چلی چای در میان روستا جریان دارد.

ارتفاع روستای قلعه قافه از سطح دریا 1340 متر است و تحت تأثیر اقلیم كوهستانی دارای زمستان‌های سرد و تابستان‌های معتدل است. میانگین دمای سالانه در روستا 1/18 درجه سانتی‌گراد و میانگین بارندگی سالانه آن 484 میلی‌متر گزارش شده است.

مردم روستا خود را از بازماندگان لشكریان حسن صباح می‌دانند. روسـتاییان اسـم روسـتا را قـلعه قـاف مـی‌دانند كـه بـه قـلعه قافه (به معنی لانه سیمرغ) تبدیل شده اسـت. گـفته مـی‌شود کـه عـلت ایـن نـامـگذاری نـاشی از مرتفع بـودن مـوقعیت اسـتقرار روسـتا است.

مردم روستای قلعه قافه به زبان فارسی با لهجه محلی سخن می‌گویند، مسلمان و پیرو مذهب شیعه جعفری هستند.

براساس نتایج سرشماری سال 1375، روستای قلعه قافه 2196 نفر جمعیت داشته است که در سال 1385 به 1446 نفر افزایش یافته است.

درآمد اكثر مردم روستای قلعه قافه از فعالیت‌های زراعی، باغداری و دامداری تأمین می‌شود. تعدادی از مردم در امور خدمات و صنایع دستی اشتغال دارند.

زمـین‌های زراعی روستا به صورت دیم كشت می‌شوند و محصولات عمده آن گندم، جو و یونجه است. شرایط مساعد اقـلیمی مـوجب رونق باغداری شده و میوه‌های زردآلو، گردو، سیب، آلو و غیره در آن به عمل می‌آید.

پرورش گوسفند، بز و گاو در روستا رواج دارد و محصولات دامی آن شامل گوشت، پشم و فرآورده‌های لبنی مانند شیر، پنیر، كره و روغن حیوانی است.

روستای كوهستانی قلعه قافه با بافت مسكونی متراکم در شیب نسبتاً تندی استقرار یافته است. از همین رو، نمای ظاهری روستا پلكانی با كوچه‌های پیچ در پیچ و كم عرض می‌باشد. رودخانه زیبای چلی چای از وسط روستا می‌گذرد و آن را به دو بخش قلعه قافه بالا و قلعه قافه پایین تقسیم می‌كند. هر كدام از این دو بخش‌ نیز، به چندین محله تقسیم شده است. هسته اولیه روستا در محله قدیمی قلعه قافه پایین شكل گرفته است.

همرنگی منظره ساختمان‌های روستا با طبیعت، نشانه در آمیختگی فضای روستا با محیط اطراف است. خـانه‌های روسـتا مـعمولاً در دو طـبقه و بـا سقف ‌شیروانی و دیوارهای گلی ساخته شده‌اند؛ طـبقات پـایین مـحل نـگهداری دام و انـباری و طبقه دوم سكونتگاه خانوار روستایی است. بسیاری از خـانه‌ها فــاقد حــیاط هــستند و درِ ورودی آن‌هـا به كوچه باز مـی‌شود.

مصالح به‌كاررفته در بناهای قدیمی غالباً از گل، کاهگل، چوب، خشت و سنگ است و در ساخت خانه‌های جدید از مصالح سیمان، گچ، آجر، تیرآهن و مانند این‌ها استفاده شده است.

چشمه‌های متعدد گلو (گل و آب)، بیرام (تأمین‌كننده آب شرب قلعه قافه بالا) و چشمه‌های نهر آب، بی‌بی زهرا و لش آب (تأمین كننده آب شرب قلعه قافه پایین) و چشمه برات‌ علی‌شاه، در داخل روستا قرار دارد.

رودخانه چلی چای از ارتفاعات جنوبی روستا سرچشمه می‌گیرد و پس از عبور از میان دره‌ای عمیق، روستای قلعه قافه را به دوقسمت تقسیم می‌كند و بر شگفتی و زیبایی آن می‌افزاید.

كوه‌های ماران، آرام ذوالفقار، اینجه سو، گاورلی و نرمدار مانند حصاری روستای قلعه قافه را در برگرفته‌اند؛ این ارتفاعات زیبا، از جنگل‌های درختان سوزنی برگ و پهن برگ و انواع گونه‌های جنگلی مانند راش، بلوط و توسكا و همچنین مراتع غنی با انواع گل‌ها و گیاهان پوشیده شده‌اند و چشم‌انداز ارتفاعات، حاشیه رودخانه و چشمه‌ها، فضای دل‌انگیزی برای اقامت و جذب گردشگران پدید ‌آورده‌اند.

معماری سنتی و قدیمی روستا، از جمله جاذبه‌های تاریخی روستا محسوب می‌شود.

مردم روستا در اعیاد ملی و مذهبی به جشن و سرور و در وفات ائمه به عزاداری می‌پردازند. علم گردانی از مراسم ویژه ماه محرم در روستای قلعه قافه است. در آستانه تحویل سال نو مردم روستا با آیین خاص به پیشواز عید باستانی نوروز می‌روند. از دیگر مراسم روستا می‌توان به برگزاری مراسم چهارشنبه‌ سوری، سیزده‌ بدر و شب یلدا اشاره کرد. كشتی محلی از بازی‌های بومی روستاست.

موسیقی و آوازهای محلی در مراسم عروسی و جشن‌های روستا رواج دارد.

پوشاك مردم روستا همانند دیگر نقاط روستایی استان گلستان است. گاهی سالمندان روستا از لباس‌های محلی استفاده می‌كنند. لباس‌های محلی زنان روستا در طرح‌ها و رنگ‌های متنوع با انواع زیور آلات و پولك های رنگی تزیین شده‌اند.

غذاهای محلی روستا مشتمل بر انواع غذاهای گوشتی مانند آبگوشت، كباب، انواع خورشت و آش است. انواع مواد لبنی شیر، ماست، پنیر و كره از غذاهای مکمل روستاییان است.

دسترسی: این روستا از طریق شهر مینودشت قابل دسترسی است و جاده‌ای زیبا و جذاب دارد.