ترکمن صحرا منطقه‌ای در شمال شرقی ایران است و شهرهای گنبد کاووس، بندر ترکمن، آق‌قلا، مراوه‌تپه، کلاله، سیمین‌شهر، گمش‌تپه، نگین‌شهر، انبار آلوم و داشلی برون، بجنورد، درگز، شهر فراغی، گلیداغ، رامیان، گرگان و اطراف تربت جام را در بر می‌گیرد. اکثریت نسبی جمعیت ترکمن صحرا را ترکمنها تشکیل می‌دهند که مردمانی ترکمن زبان و مسلمان(اهل سنت حنفی)هستند. ترکمن‌صحرا جلگه‌ای رسوبی هموار است که از عقب‌نشینی دریای خزر و تجمع رسوبهای رودهایی نظیر اترک و آق سو به وجود آمده‌است. این جلگه عریض‌ترین بخش جلگه‌های کاسپینی است که شمال استان‌های گلستان و خراسان شمالی را در بر می‌گیرد. این منطقه بین عرضهای جغرافیایی ۳۶ درجه و ۳۰ دقیقه (جنوب گرگان) تا ۳۸ درجه شمالی (چات) و نیز طولهای جغرافیایی ۵۳ درجه و ۵ دقیقه (بندرترکمن) تا ۵۶ درجه شرقی (مراوه تپه) در استان گلستان قراردارد (بدون احتساب شمال خراسان). از لحاظ موقعیت جغرافیایی این منطقه از مغرب به دریای کاسپین و از شمال به جمهوری ترکمنستان محدود می‌شود که با طول ۴۰۰ کیلومتر از غرب به شرق گسترده‌است و از مشرق به خراسان و منطقه نیمه‌خشک بجنورد و دره‌گز و از جنوب به کوهپایه‌های جنگلی البرز شمالی محدود است. شیب زمین از جنوب به شمال و از شرق به غرب در امتداد شبکه آبها و رودهایی که به دریای خزر می‌ریزد کاهش می‌یابد.

اسب ترکمن گونه‌ای از اسب با نژاد ترکمن خالص است که در منطقه ترکمن صحرا زیست کرده و پرورش می‌یابد. رنگ آنها بیشتر خاکستری رنگ است و بدنی کشیده و لاغر دارند. شکم آنها بر خلاف بسیاری از نژادهای دیگر اسبها، تخت است، به عبارت دیگر شکم آنها لاغر است. صادرات این اسب به خارج از کشور ممنوع است.

اسب ترکمن اسبی است دارای ویژگی‌های منحصر به فردی است، از جمله: قد ۱۴۸ تا ۱۵۵ سانتیمتر، گوشهای بلند و متحرک، سینه فراخ و متناسب، کپل کم شیب با عرض خوب، مفاصل قوی، سم‌های محکم با زاویه مناسب، تحمل حرکات سنگین ورزشی. رنگ‌های تیره‌های اسب آخال تکه و یموت شامل: کهر، نیله (طوسي)، سمند، کرنگ، قره کهر، ابرش، سیاه، و سفید است.

نژادهای شناخته شده اسب ترکمن در سه گروه: یموت، اسب آخال تکه، چناران (مخلوط از تلاقی اسب ترکمن و اسب عرب) دسته بندی شده‌اند.

برخی نیز آميخته تروبرد و تركمن (دو خون) هستند.

اسب ترکمن اندامی کشیده، دُمی باریک، سر و گردن زیبا دارد. برای اسب‌های با نژاد ترکمن درسال‌های گذشته ذخیره‌های ژنتیک این اسب، تقاضای جهانی یافته است. اسب ترکمن در نزد ترکمن‌ها پیشینه‌ای طولانی در سنن و زندگی صحرانشینی وجنگ وگریزها درگذشته داشته است.

گفتنی است برنامه‌های اشتباه نیم قرن گذشته لطمه زیادی به ذخیره ژنتیکی اسب‌های ترکمن زده است و متاسفانه تعداد اسب‌های ترکمن خالص و خوب به شدت کاهش یافته است.

امروزه خالص‌ترین اسب‌های ترکمن ایران را در منطقه راز و جرگلان از توابع استان خراسان شمالی  و استان گلستان منطقه ترکمن صحرا و گنبد کاووس می‌توان یافت که بیشترین جمعیت این اسب را دارا می‌باشد. خوشبختانه در سال‌های اخیر توجه بیشتری به تولید اسب‌های ترکمن شده است. تعدادی اندک و پراکنده از این نژاد توسط علاقه‌مندان در اصفهان، تهران، شیراز و همدان نیز نگهداری می‌شوند.

شهرستان گنبدكاووس از مراکز مهم پرورش اسب ترکمن است.