صدها کتاب و مقاله دربارة امام خمینی نوشته شده است و هزاران نفر دربارة شخصیت، اندیشه ها و مبارزات وی سخن گفته اند. دوست و دشمن از او به بزرگی یاد کردهاند و هر یک از زاویه ها ی گوناگون به تحلیل سخنان و رفتار وی پرداخته اند. در این میان، تحلیل شخصیت امام خمینی از زبان مقام معظم رهبری، نگاه ممتازی است.مقام معظم رهبری دربارة خصوصیات معنوی امام خمینی فرمود:امام(ره) خصلتهای گوناگونی داشت؛ بسیار خردمند و عاقل و متواضع و هوشیار و زیرک و بیدار و قاطع و رئوف و خویشتندار و متقی بود. نمیشد حقیقتی را در چشم او واژگونه جلوه داد. دارای ارادة پولادین بود و هیچ مانعی نمیتوانست او را از حرکت باز دارد.انسانی بسیار دلرحم و دقیق بود؛ چه در هنگام مناجات با خدا که از خود بیخود میشد و چه در هنگام برخورد با نقطه هایی از زندگی انسانها که به طور طبیعی دلها را به عطوفت و رأفت وادار میکند.انگیزههای نفسانی، جاذبه های مادی، هواها و هوسها نمیتوانست به قلة رفیع وجود با تقوای او دست اندازی کند. او امیر هواها و خواهشهای خود بود. خواهشها بر او حکومت نمیکردند. صبور و بردبار بود و سخت ترین حوادث در اقیانوس عظیم وجود او تلاطم ایجاد نمیکرد.مقام معظم رهبری دربارة علت موقعیت امام خمینی در تأسیس نظام جمهوری اسلامی و حفظ آن میگوید:او چون مرد خدا بود و برای خود کار نمیکرد، خدا نیز بندة صالحش را هدایت کرد و به دل و ذهن او صفا و روشنی بخشید تا راه را پیدا کند؛ به او جرأت و شهامت داد تا در مقابل دنیایی از دشمن بایستد؛ و با دل او انس گرفت تا از روگردانی انسانها در روزگار غربت، وحشت نکند.راهی را که امام (ره) دنبال میکرد و کار سنگینی که او انجام میداد، فقط با عقل و درایت و قوت بدنی و نیروی سیاسی پیش نمیرفت او از اخلاص و صفای باطنی و رابطه با خدا نیز برخوادر بود؛ تا توانست این موفقیتها را به دست آورد.او رهبر و پدر و معلم و مراد و محبوب ملت ایران و امید روشن همة مستضعفان جهان و به خصوص مسلمانان بود.