اثرگذاری جنبه های مثبت و منفی رفتار آنان که به همنوعان نیازمند کمک می کنند و آنانی که به دلایلی کمتر به این امور توجه دارند از دیدگاه علم روان شناسی، آیینه تمام قد شفاف بازتاب های درونی برآمده از رفتار انسان است. خلاصه هر یک از این دوگانگی نگرش ها، احساس خوشبختی و دور بودن از نگرانی و ضربه های روانی و سویه دیگر، زیستن در هراس و بهمریختگی تعادل فکری و روحی است. «محمد کیوان زاده» کارشناس ارشد روان شناسی، در این موارد توضیح می دهد: «انسان ها همواره خواهان کمال طلبی هستند. از سوی دیگر گرایش به برانگیختن تحسین دیگران و در حقیقت حس زیبایی خواهی که خوشبختی از جمله آن ها محسوب می شود، دارند. یکی از راه های ارضای این دوجنبه در انسان، احسان و نیکویی کردن به دیگران است. نیکی کردن به همنوع دو بعد جسمی و روحیه انسان را شامل می شود چرا که فرد با گذشتن از تعلقات مادی دنیوی، نخست آن که به چنان آرامشی دست می یابد که خود را از دیگران در این زمینه برتر دانسته و احساس خوشبختی می نماید. در ثانی، دیگران را به سوی خود جذب می کند و باعث می شود تا افراد، فرد خیر را دوست داشته باشند. پس، فرد نیکوکار در درجه نخست با بخشودن بخشی از مال خود در حقیقت، اضطراب و استرس را از خود دور نموده و هیچ گاه نگران از دست دادن مال خود نیست. این اتفاق- باورانه- نشان از گذشت فرد خیر می دهد.

    ادامه صحبت وی درباره کسانی است که کمتر به کمک و یاری همنوعان تهیدست و درمانده توجه دارند. او در این باره می گوید: «در مقابل مردمان نیکوکار، افرادی هستند که نمی خواهند از مال خود چشم پوشی و به دیگران کمک کنند. این قبیل اشخاص در زندگی همواره نگران از دست دادن مال و دارایی بوده و در این زمینه دچار ترس و دلهره می شوند. این در حالی است که افراد مذکور با دیده شک و تردید به دیگران نگاه می کنند و این تصور را دارند که مبادا دیگران چشم طمع به مال شان داشته باشند.» به گفته این کارشناس روان شناسی، خیال نگران چنین مردمی باعث می شود که انسان های دیگر از آنان کناره گیری کرده و آن ها تنها و گوشه گیر می شوند. همین انزوا عامل بروز مشکلات حاد روان تنی برای فرد و افراد مذکور خواهد شد. در عوض، افراد نیکوکار با بخشیدن از مال خود ریشه غرور و خودپسندی را که یکی آفات روان آدمی است را از خود دور می کند. این امر باعث بالارفتن عزت نفس و در نتیجه، خوشبختی و سرافرازی فرد نکواندیش می شود. علاو بر آن، فرد با این احسان، انسان های نیازمند را به سوی خود جذب می کند و او هیچ گاه دچار تنهایی نمی شود. در نهایت، فرد خیر با بازخوردی که از عمل خود به دست می آورد، نسبت به انجام عمل خود امیدوار شده و می کوشد تا عمل نیک خود را هر چه بیشتر انجام دهد. اوتامادامی که این امر را ادامه می دهد نه تنها سلامت روحی و روانی نسبت به دیگران خواهد داشت بلکه از لحاظ جسمی نیز از آسایش برخوردار می شود. به همین جهت است که در کتاب های- مقدس- آسمانی به خصوص قرآن و همچنین در سیره پیامبران و امامان، بر امر انجام احسان، نیکوکاری و کمک به همنوعان نیازمند، بسیار تاکید شده است.