دیوار بزرگ گرگان که با نام های سد اسکندر، دیوار سرخ ، سد پیروز، سد انوشیروان و قزل آلان نیز شناخته می شود دیواری تاریخی است که از کنار دریای خزر در ناحیه گمیشان آغاز شده و تا کوه‌های گلیداغ در شمال شرق کلاله و کوههای البرز در شرق (پارک ملی گلستان) ادامه دارد. هم‌اکنون تقریبا تمام این دیوار از میان رفته‌است و تنها بخش‌های کوچکی از آن که در زیر خاک مدفون مانده، باقی است. دیوار تاریخی گرگان پس از دیوار چین ، بزرگترین دیوار دفاعی جهان  با طول تقریبی 200 کیلومتراست.

در نوشته‌هاي تاريخي ، ديوار بزرگ گرگان را كه مانعي در برابر بيابان‌ گردان آسياي ميانه بوده به نام هاي سد اسكندر ، سد انوشيروان ، سد فيروز ، ديوار دفاعي، قزل آلان ، مار سرخ و … ناميده‌اند و مطالب گوناگوني در مورد آن بيان داشته‌اند.

بیشتر تاریخ‌نگاران براین باورند انوشیروان ساسانی این دیوار را بنا نهاده، اما گردیزی در زین الخبار آغاز بنای آن را به یزدگرد اول و اتمام آن را به انوشیروان نسبت می‌دهد. مارکوارت نیز در شهرستان‌های ایران به ساخت این دیوار توسط یزدگرد و بنای شهر دهستان توسط نرسی اشکانی و کمش تپه توسط آژی‌دهاک اشاره می‌کند. سعید نفیسی هم در تاریخ تمدن ایران ساسانی از تعمیر آن توسط مازیار فرمانروای طبرستان خبر می‌دهد
نخستين پژوهش باستان شناسي ديوار گرگان در دوره معاصر توسط «ژاك دمورگان» فرانسوي درست در ۱۰۰ سال پيش صورت گرفت كه قسمتي از مسير ديوار را روي نقشه ترسيم نمود. بعد از او باستان شناس فرانسوي «آرن» در سال ۱۳۱۲ هجری شمسی بخشي از ديوار گرگان را به صورت پيمايشي، شناسايي و معرفي كرد. در سال ۱۳۱۶  «اريك اشميت» آمريكايي با پرواز بر فراز منطقه، خط قرمز رنگي را در زمين مشاهده كرد كه با پيچ و تاب از دريا به سمت كوه هاي پيشكمر در شرق استان ادامه يافته است. او با ديدن اين منظره عجيب اين پرواز را بار ديگر تكرار كرد و باتهيه عكس هاي هوايي گام مهمي در شناسايي ديوار برداشت.