نوروزخوانان، خنیاگران گمنام و دوره‌گردی بوده‌اند كه از 10، 15 روز مانده به نوروز، بر در هر خانه‌ای بهار را با شعر و آواز نوید می‌دادند.

نوروز خوانی یا بهار خوانی یا نوروزی، گونه‌ای از آواز خوانی است كه در گذشته در ایران رواج داشته ‌و اكنون رواج این گونه آواز خوانی بیشتر در استان‌های مازندران و گیلان است.
در نوروزخوانی افرادی كه به آنان نوروزخوان گفته می‌شود، پیش از آغاز فصل بهار به صورت دوره‌گردی به شهرها و روستاهای مختلف می‌روند و اشعاری در مدح بهار یا با ذكر مفاهیم مذهبی به صورت بداهه یا از روی حافظه می‌خوانند. این اشعار اكثرأ به زبان‌های طبری و گیلكی می‌باشد و بیشتر به صورت ترجیع بند بوده و توسط یك یا چند شخص همزمان خوانده می‌شود. در موقع خواندن اشعار كه با صدای بلند اجرا می شد و شماری از بچه های محل هم گرد آنها را گرفته و تمامی اهل خانه به تماشا می آیند. مردم آنها را طلایه داران بهار و خوشبختی می دانند و ورودشان را به فال نیك می گیرند.
با توجه به اینكه جشن نوروز از لحظه اعتدال بهاری آغاز می‌شود،در دانش ستاره‌شناسی، اعتدال بهاری یا اعتدال ربیعی در نیم‌ كره شمالی زمین به لحظه‌ای گفته می‌شود كه خورشید از صفحه استوای زمین می گذرد و به سوی شمال آسمان می‌رود.
این لحظه، لحظه اول برج حمل نامیده می‌شود و در تقویم هجری خورشیدی با نخستین روز ('هرمز' روز یا 'اورمزد' روز) از ماه فروردین برابر است كه در تقویم میلادی با 20، 21 یا 22 مارس مطابقت دارد.
در كشورهایی مانند ایران و افغانستان كه تقویم هجری شمسی به كار برده می‌شود، نوروز روز آغاز سال نو است، اما در كشورهای آسیای میانه و قفقاز، تقویم میلادی متداول است و نوروز به عنوان آغاز فصل بهار جشن گرفته می‌شود و روز آغاز سال محسوب نمی‌شود.
منطقه‌ای كه در آن جشن نوروز برگزار می‌شد، امروزه شامل چند كشور می‌شود و همچنان در این وی خاطرنشان كرد:كشورها جشن گرفته می‌شود.
برخی آیین‌های نوروز در این كشورها با هم متفاوت‌اند، مثلاً در افغانستان سفره هفت‌میوه می‌چینند؛ اما در ایران سفره هفت سین می‌اندازند.
جغرافیای نوروز با نام نوروز یا مشابه آن، سراسر خاورمیانه، بالكان، قزاقستان، تاتارستان، در آسیای میانه چین غربی (تركستان چین)، سودان، زنگبار، در آسیای كوچك سراسر قفقاز تا آستراخان و نیز آمریكای شمالی، هندوستان، پاكستان، بنگلادش، بوتان، نپال و تبت را شامل می‌شود.
همچنین كشورهایی مانند مصر و چین جزو سرزمین‌هایی نیستند كه در آنها نوروز جشن گرفته می‌شد، اما امروزه جشن‌هایی مشابه جشن نوروز در این كشورها برگزار می‌شود.
در تاریخ 30 مارس 2009 (10 فروردین 1388)، پارلمان فدرال كانادا، نخستین روز بهار هر سال را به عنوان نوروز (Nowruz Day)، عید ملی ایرانیان و بسیاری اقوام دیگر نامگذاری كرد.
در تاریخ 24 فوریه 2010 سازمان ملل متحد با تصویب یك قطعنامه در مقر سازمان ملل در نیویورك، عید نوروز را به عنوان روز بین‌المللی نوروز و فرهنگ صلح در جهان به رسمیت شناخت.
هنوز نشانه‌هایی از مراسم شادی ایام نوروز برای ما به یادگار مانده است چنان كه از چند هفته پیش از نوروز دسته‌هایی در شهر‌ها راه می‌افتند، ساز و دهل و سرنا می‌زنند و لباس رنگ به رنگ می‌پوشند و با اشعار شادی‌بخش و حركات مناسب و نغمات موزون مردم را به پایكوبی می‌كشانند، خود نیز دف‌زنان پای می‌كوبند و تهنیت سال نو می‌گویند.
در ایام قدیم هم درویشان، جلوی در خانه‌ها چادر می‌زدند و تبریك می‌گفتند یا در دهات دختران وپسران در روز عید به جشن و شادی و رقص و طرب می‌پرداختند.
از جمله آهنگ‌هایی كه در شمال ایران می‌خوانند یكی هم لحن خاصی است كه نوروزخوانی گفته می‌شود.
نوروزخوانان معمولا پانزده روز قبل از فرارسیدن عید نوروز به داخل روستاها می آیند و با خواندن اشعار در مدح امامان ترانه های محلی، طلیعه سال نو را به آنان مژده می دهند. نوروز خوانان چند نفر هستند كه یك نفر اشعار را می خواند، یك نفر ساز می زند، نفر دیگر كه به آن كوله كش ( باركش ) می گویند و به در خانه های مردم می روند و می خواند.
در نوروز زمینه وحدت، همدلی، انس، دوستی و محبت را فراهم نموده، كدورت ها را دور می كنیم و نشاط و شادابی را به اجتماع خود هدیه می كنیم و این همان حلقه واسط بین نسل ها در هر جامعه است.
در همه جوامع بشری این آیین ها و جشن ها وجود دارد، اما آنچه باعث ماندگاری نوروز در كشور عزیز اسلامی ایران شده، همین كاركردهاست به طوری كه بسیاری از آیین های نوروزی از جمله دید و بازدید، عیدی دادن، نظافت، سفر رفتن و . . . در آیین مقدس اسلام نیز مهر تایید خورده و در آن میراث فرهنگی نهفته است.
سرزمین ایران در محدوده ای جغرافیایی و تاریخی واقع شده كه در گذر ایام از همه فرهنگ ها متاثر شده است و اینك كه با تهاجم گسترده فرهنگی دشمنان مواجه ایم، حفظ هویت فرهنگی و تبیین و بازخوانی آیین ها و مناسبت های ملی و مذهبی یكی از راه های تقابل با آن است.